Meinderd de Vries (65):
“… hakte zo de kop er af en liet de kip toen los…”
Meinderd de Vries herinnert het zich nog als de dag van gisteren, toch is het meer dan 50 jaar geleden. Na het interview slenteren we door Noordhorn, langs de Langestraat en Rijksstraatweg. Even kijken bij het geboortehuis van Meinderd, de vroegere hoofdenwoning bij de voormalige Christelijke ULO. Het huis wordt nu bewoond door Jan en Heleen de Haan, we mogen even rondlopen. Aan de zuidkant komt de ingrijpende gebeurtenis uit 1943 tot leven, onder het bovenraam van de vroegere meisjesslaapkamer. Een arrestatieploeg komt De Vries senior ophalen, maar het schoolhoofd vlucht via de slaapkamer van zijn dochter. Hij ligt op het kozijn, als het opstapkrukje valt en de SD’ers worden gealarmeerd. De Vries laat zich langs de raamlijst naar beneden glijden, scheurt zijn broek, maar weet te ontkomen, ondanks een schot door het glas-in-loodraam. De Vries vlucht naar Kooi aan de overkant, zit korte tijd in de Gereformeerde Kerk aan de andere kant van het kanaal, daarna in het schoolgebouw. Het oorlogsverhaal maakt later diepe indruk op zoon Meinderd, die wordt geboren als zijn vader, uiteindelijk tóch gepakt, vast zit in kamp Vught.
We lopen ook nog even naar het schoolgebouw, tegenwoordig royaal woonhuis van de familie Kok.

Meinderd de Vries bij de vroegere hoofdenwoning van de Chr.ULO in Noordhorn, onder het raam waardoor zijn vader in 1943 vluchtte

Meinderd de Vries bij het voormalige gebouw van de Chr.ULO aan de Langestraat

Richting brug nemen we nog even een kijkje achter het leegstaande pand van de familie Bakker, waar ooit Bouke de Vries woonde. Daar vertelt Meinderd het verhaal van de kip op het hakblok, waar hij als nieuwsgierig jochie vlakbij stond. Het bloedende beest werd door buurman-kippenslachter De Vries losgelaten, vloog alle kanten op tot woede van De Vries’ echtgenote…

Meinderd als schooljongen aan de zuidkant van het toenmalige ULO-gebouw

Meinderd de Vries is geboren in april 1944. Zijn vader, hoofd van de Chr.ULO in Noordhorn, verblijft dan in kamp Vught. Moeder de Vries vreest het ergste…. Meinderd wordt naar zijn vader vernoemd. De jonge Meinderd bezoekt geen kleuterschool, hij gaat in 1951 naar de School met de Bijbel aan De Gast in Zuidhorn, herinnert zich leerkrachten als juf Beintema, juf Bakker en meester Hijszeler. Hij zit in de eerste klas naast Sieb Koopman, later naast Willy Kadijk (omdat hij te veel vlekken maakt…) De Vrijmaking heeft in de vijftiger jaren ingrijpende gevolgen voor het onderwijs. Er komt een nieuwe School met de Bijbel aan de Geert Waldastraat; aan de Boslaan wordt de nieuwe Vrijgemaakt Gereformeerde Jan van Nassauschool gesticht. Meinderd zit in de 4e klas, als de school aan de Geert Waldastraat in gebruik wordt genomen. De zanglessen van meester Makkes Van der Deijl laten een onuitwisbare indruk achter: prestatiegericht, het kinderkoor voor de klas, brómmers mogen niet meezingen… Meester Wiechers komt, óók een muziekkenner; volgens Meinderd is hij kindvriendelijker dan zijn voorganger…., al heeft H.H.Wiechers eveneens de discipline hoog in het vaandel, er wordt keurig ‘gemarcheerd’, o.a. naar het gymlokaal, het zwembad en tijdens wandeltochten. Als Meinderd in de eerste klas van de ULO zit, verhuist het gezin De Vries naar Sneek, het is april 1958. Daar gaat Meinderd naar het lyceum, haalt het HBS B-diploma. Hij vervult zijn dienstplicht, als foerier, studeert economie aan de Vrije Universiteit in Amsterdam en werkt later o.a. in Den Bosch, Venlo en Heerlen. Na zijn afkeuring besluit hij theologie te gaan studeren. Van 2004 tot 1 september 2009 is hij als kerkelijk werker verbonden aan de Nederlandstalige gemeente in Keulen, vanuit zijn woonplaats Maastricht goed bereikbaar. Nú heeft hij, gepensioneerd, volop vrije tijd. Hij kan op onderzoek uit naar gebeurtenissen in de geschiedenis van Noord- en Zuidhorn, zoals de aanslag op politiechef Derk Klavers in september 1943, nabij het gebouw van het kantongerecht, later muziekschool.

Meinderd de Vries, met op de achtergrond het vroegere kantongerechtsgebouw, dat in de latere oorlogsjaren dienst deed als distributiekantoor. De meeste Noord- en Zuidhorners kennen het als muziekschool; nu wordt het particulier bewoond.

Meinderd realiseert zich dat hij in zijn kindertijd meer contacten in Zuid- dan in Noordhorn heeft gehad, door de woonsituatie aan de zuidkant van het dorp (weinig kinderen!) én door de schoolkeuze. Vriendjes? Barteld Kooi o.a. en Jan Hofman, die in ’54 met zijn familie emigreert. Meinderd is een lézer, meer dan een spelend kind, al brengen ze tijd door op de bouw, gaan ’s winters wakje lopen (o.a. een nat pak in de gracht bij Vennema aan het kanaal). Van school herinnert hij zich boekjes met doorgestreepte zinnen (censuur uit de oorlogstijd…), wegens concentratiegebreken brengt hij veel tijd op de gang door, lezend. Hij wil graag orgelles, het gaat niet door vanwege de kosten… Wel wordt hij lid van de christelijke gymnastiekclub, na de komst van de gymzaal bij het kanaal.

Meinderd tijdens een gymles van de chr.gymnastiekvereniging, links voor; rechtsboven: Nico Teekens, Jan Baerents middenvoor. Ook op de foto Jan en Hans Zijlstra en ???

Gespeeld wordt er ook op de boerderij van Vlieg ‘op de Ga’, maar Meinderd is toch vooral een beschouwend kind, observerend: Hoe komen mensen door de tijd, hoe verdienen ze hun geld, etc. In Noordhorn worden wel boodschappen gedaan, zoals bij de bakkers Kadijk en Van der Horn. (Niet bij Van der Sluis, hoorde niet bij de kerk…) Ook bakker Haaksema uit Zuidhorn bezorgt brood bij De Vries, ‘de verste klant’. Meindert weet nog dat de bakkerskar van Haaksema een keer niet op de rem stond, zo het kanaal in kieperde…) Dorpsfeest bij Leujes, Sinterklaas op het schoolplein, appels en peren uitdelend. Hoogtepunt is vooral ook Sint Maarten, op 11 november. ‘Eerst de huizen tot aan de brug, dan Noordhorn in!’ Opbrengst per huis een cent, of een appel… “Ook eens een kwartje bij de koster van de Vrijgemaakte kerk, daar ging bijna niemand naar toe…”  (JB)

Meinderd de Vries bij de hoofdenwoning, samen met huidige bewoner Jan Thijs de Haan

Het interview werd eerder in beknopte vorm gepubliceerd in “Noordhorn Nu”, november 2009.
©foto’s 1,2,4,6: jan blaauw, september 2009
foto 3 en 5: familie-album Meinderd de Vries