Joke Breedland, kleuterleidster van 1963-1968 op de neutraal bijzondere kleuterschool aan de Oosterweg

Ze is niet meer de superslanke kleuterjuf uit de jaren zestig (“Zai kin wel deur t oog van n nale…”), Joke Breedland. Geboren en getogen Stadjer, al woont ze al jaren op Fraamklap bij Middelstum, op ’t Hogeland. Haar gezondheid is ook niet meer zoals ze die graag zou willen hebben, maar enthousiast is ze wel en haar mondje roeren, geen probleem! Zeker niet als het om Noordhorn gaat, de plaats waar ze van 1963 tot einde ’68 kleuterleidster was op de neutraal bijzondere kleuterschool aan de Oosterweg. Portret van een sterke vrouw die al heel wat voor de kiezen heeft gehad, maar altijd op zoek blijft naar de lichtpuntjes:

Joke Breedland is geboren en getogen “in Stad”. Ze ziet het levenslicht in januari 1944, bezoekt later de kleuterschool “Rozenknop”  en de O.L.S. “Van Starkenborghkanaal”. Na de ULO (Schoolholm) volgt ze de opleiding aan de kleuterkweek op de hoek van de Paterswoldseweg en de Verzetstrijderslaan. Zelf vindt ze dat ze een ‘stadskind’ is gebleven, ondanks het feit dat ze al jaren op het Hogeland woont. De gedachten gaan vaak terug naar de jeugdjaren in Groningen, aan de noordkant, toen je nog op straat kon spelen, of in de brandgang achter de woningen. De tijd dat je na de Kerstdagen met andere kinderen een “Kerstbomenoorlog” uitvocht, reuzespannend! De bibliotheek, waar ze boeken haalde voor het hele gezin en ook de boeken las die “ voor de groten” waren…. De padvinderij in het Stadspark, waar “overleven” dagelijkse kost was en koken op houtvuur “heel gewoon”… De danslessen later, bij Dansschool Gretel van Bruggen, “hoorde bij je opvoeding”. Het zwemmen bij “DZN”, Dames Zwemclub Noorderbad, en het beoefenen van gymnastiek bij “Brunhilde”. In haar kleuterkweektijd de stageperiodes o.a. op de “Clematis” in de Oosterpoort, waar haar opa naar school was geweest.

De foto uit 1968, van de familie Kuipers afkomstig, die aanleiding werd tot het contact met de toenmalige kleuterjuf Joke Breedland. Zelf zit ze in het midden; rechtsachter Lukas Coopman met wie ze 11½ jaar getrouwd is geweest en die inmiddels is overleden.

Hoe ze in Noordhorn is beland? Waarschijnlijk heeft het bestuur van de school (’t Plaatselijk Nut) geïnformeerd bij de kleuterkweek, toen er een nieuwe juf moest komen, Mary Roest vertrok naar Amsterdam. De naam van Joke Breedland stond kennelijk op het lijstje, er volgde een gesprek met het bestuur, o.a. penningmeester Prak en voorzitter Kees de Boer. Nee, er hoefde geen proefles te worden gegeven, Joke Breedland werd aangenomen en begon in de herfst van 1963 aan haar Noordhorner Nutskleuterschoolwerk. “Wanneer precies, dat weet ik niet meer, het was nog donker ’s morgens. Ik kwam met de bus, voelde me niet op mijn gemak, stapte na de brug een halte te vroeg uit….” Ze was nog maar één keer eerder in Noordhorn geweest. De kleine Zus Boer begeleidde haar naar het gebouw aan het eind van de Oosterweg. Dat werd een gewoonte, kinderen kwamen haar ophalen bij de bushalte middenin de Langestraat, bij de toenmalige Doopsgezinde pastorie. “Ik was een stadse madam, wist eigenlijk niet wat een dorp was… Toch werd ik feilloos geaccepteerd!” Eigenlijk was ze ook wel blij dat ze in de Stad kon blijven wonen, het contact met het bestuur “schuurde” nog wel eens… (“Een oudemannenclub, die alles beter wist…”) Wat irritatie wekte was het feit dat er jaarlijks een collecte in het dorp werd gehouden ten bate van de Sinterklaasviering. Juf kreeg ‘een budget’, maar de rest van het collectegeld verdween in de kas van ’t Nut… Juf Joke wilde dat het totale bedrag aan de Sintviering werd besteed, maar puutholder Prak lag dwars. Al gauw wist juf Breedland te bewerkstelligen dat er een oudercommissie kwam met wie ze deze praktische zaken prettiger kon regelen, ten voordele van de kleuters. Van de Sinterklaasviering werd destijds bijzonder veel werk gemaakt. De hele school werd volop in de sfeer gebracht, alles werd volgehangen en volgezet. “Eerst deed ik dat in mijn eentje, later met de oudercommissie”. Joke was door de directeur van de kleuterkweek gewaarschuwd: “Denk erom, op vele scholen is de schoolschoonmaakster de baas…” In Noordhorn was het de gewoonte dat de schoonmaakster elk morgen voor het begin van de schooltijd de kachel aanmaakte. “Elke morgen het lokaal vol rook, en maar hoesten… Benauwd!”  Hoe was het contact met de ouders? Vanaf het begin probeerde Joke dat goed te onderhouden. Ze maakte ‘thee-drink-afspraken’ (minder formeel dan ‘huisbezoeken’…) en bij verjaardagen werd er bij de kinderen thuis gegeten, tussen de middag. Joke noemt het contact heel plezierig, ‘natuurlijk’. Door de verschillende leeftijden van de kinderen werd het gemakkelijker. “Vaak kende je de kinderen al, kwamen met broertje of zusje mee.” Bekende namen? Ja, Kuipers, Vennema (tegenover de bushalte), Oosterhuis (“bleef ik wel eens slapen na een vergadering!”), Schuiringa, van de boerderij, de familie Elsloo, die later naar de Noordoostpolder ging. Joke Breedland wilde de kinderen wel eens laten kennismaken met de Stad, maar dat lukte nauwelijks. De kinderen wilden niet, op één na. “Petra Elsloo is een keer meegeweest. “

Kleuter Petra Elsloo met juf Joke in de bus, op weg naar de grote Stad!

Toch vonden de kinderen het op school wel leuk. Reactie van oud-kleuter Wiepie van der Veen op SCHOOLBANK: “De kleuterschool was de enige school die ik leuk vond!” “Jammer dat veel ouders niet overliepen van zelfvertrouwen. Ik voelde heel onbewust dat ze wel een oppepper konden gebruiken…” Jokes eerste man (Lukas Coopman, inmiddels overleden) ging regelmatig mee naar Noordhorn als “er iets te doen was”. Naar een avond van ’t Nut bijvoorbeeld, in zaal Miedema. “Lukas en ik gingen naast elkaar zitten. Toen keek ik eens om me heen, zaten alle mannen aan de ene kant, en de vrouwen aan de andere…” Later vroeg Joke aan schoonmaakster Nina Brilstra waarom zij er niet was op die Nutsavond. “O, dat is nait veur ons soort mensen….”
Joke Breedland is vijf jaar in Noordhorn aan het werk geweest. In die jaren gebeurden er ook heftige dingen zoals het verongelukken van Egbert Schuiling, vader van een van de kleuters. “En het kindje van de familie Boer dat onder een auto kwam… Vreselijk!” Juf Joke is op condoleancebezoek geweest. “Dan zie je dat kindje in dat kistje liggen….Dan kun je geen woord meer zeggen…” Joke heeft nog wel eens contact met een enkele oud-kleuter, Alie van der Velde. Ze kijkt met veel plezier terug op haar Noordhorner periode, vindt het ook bijzonder jammer dat ze de reünie in 2011 heeft gemist. Het Sinterklaasfeest in ’68 was haar laatste grote evenement op de Nutskleuterschool, ze ging daarna met zwangerschapsverlof. (In 1966 trouwde ze met Lukas, het huwelijk hield 11½ jaar stand, twee kinderen, Jessica en Jeroen; Joke heeft een nieuwe relatie met Hans, “al 26 jaar!”) “Toen was het verlof aan de lange kant, men vond het niet netjes dat je met een dikke buik voor de klas stond…”
Na het afscheid mailt ze vanuit Fraamklap: “Ik heb nog twee dingen vergeten! Eerst moesten we ook zaterdagsmorgens naar school! En ik mocht in die tijd geen lange broek dragen voor de klas. Kwam ik in de koude periode aan in lange broek, ging ik me op school tooien met de meegebrachte rok. Waarschijnlijk ben ik daar later uit mezelf mee gestopt. De tijden veranderden….” (JB)

Joke Breedland: “Een stadse madam op het Noordhorner platteland…”

Eerder in beknopte vorm gepubliceerd in “Noordhorn Nu”, juni 2012, negende jaargang, nummer 6. (Maandelijks orgaan van de handelsvereniging “Fortuna” en de Vereniging Dorpsbelangen Noordhorn)